* Romanda yazar istediğini yazar da işin içine tarih ve siyaset girince à la carte bir derleme aile monografisini ya da dönem romanını tökezletir. Her metin yazılanın yanı sıra yazılmayanlarıyla değerlendirilir. Ragıp Duran Remzi kitabevi’nin birinci baskısını Haziran 2022’de ikinci baskısını da bir ay sonra yaptığı, Arın Dilligil Bayraktaroğlu’nun 174 sayfalık ‘ ’Nüzhet - Nazım Hikmet’in ‘Minnacık’ Kadını’’ kitabını iki oturuşta okudum. Yazarın arı ve akıcı bir uslubu var. Metnin niteliğini saptamak tayin edici değil. Ama aile monografisi denebilir, dönem romanı denebilir. Batılıların ‘’Docu-fiction’’ (Belgesel-Kurgu) dediği türe de uyabilir. Gerçi anlatıda somut olaylar, hakiki şahsiyetler ve tarihler isimleriyle birlikte açıkça yazılmış. Kurgu tekniği çok az ve ayrıntı sayılabilecek alanlarda devreye giriyor. Roman yazarı, kahramanlarını istediği gibi konuşturur, onlara uygun gördüğü kimlikleri verebilir. Ama kitapta Nüzhet hanım, Nazım Hikmet, Muhiddin Birgen, Şevket Süreyy...
* Talat Paşa’nın şahsından çok temsil ettiği ideoloji ve paradigma T.C açısından bugün hala hayati bir öneme sahip. Talat Paşa sadece İttihat Terakki ve 1915 ile organik olarak bağlantılı değil. O bugünkü T.C nebulasının belleği, kalbi ve beyni. Ragıp Duran Güncellikte sürekli olarak çıkmaza girince, ne geçmişi anlayabilir insan ne de geleceği tasarlayabilir. Osmanlı’dan T.C’ye geçiş çok sorunlu, çok zor ve çok kanlı. 102 yıl bir toplum için çok uzun bir süre değil. Ama yeni kurulan Kemalist rejim inatla ve ısrarla, bir asır boyunca iktidarın siyasi/ideolojik/kültürel/pedagojik aygıtlarını kullanarak geçmişi bağımsız, özgür ve nesnel bir şekilde değerlendirmedi. Kendi çıkarlarına uygun devletçi, milliyetçi hatta ırkçı bir ‘’hikaye’’ üretip yaygınlaştırdı. Geçiş sürecinin (1908-1923 ve sonrası) tüm olumsuzluklarını ya gizledi ya da tahrif etti. Ermeni Soykırımı, Kürt Sorunu ve Pontos Rum Konusu bu olumsuzlukların en bariz olanları. Kemalist ideoloji, iktidarının meşruiyetini sağlama...