Ana içeriğe atla

HUKUK DEVLETİNİN GENEL KURMAY BAŞKANI

• Orgeneral Başbuğ’un günler öncesinden ilan edilen basın toplantısında söyledikleri, ‘Maraton’ programında olduğu gibi uzun uzun tartışılıyor. İlk yorumların çoğu olumlu. Ama ilkesel ve yapısal olarak askeri vesayeti, egemen medyanın TSK yanlılığını değerlendiren pek yok.



Genel Kurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’un 29 Nisan 2009 Çarşamba günü Ankara’da yaptığı basın toplantısı, TSK-Medya ilişkileri açısından, ayrıca Türkiye’de ordu-siyaset ilişkileri açısından önemli, tartışılmaya, irdelemeye değer.

Öncelikle herhangi bir hukuk devletinde, parlamenter rejimin egemen olduğu demokratik bir ülkede, Genel Kurmay Başkanı, medyanın en üst düzey yöneticileri ile bu tür siyasi içerikte bir basın toplantısı düzenlemez. Çünkü Başbuğ’un değindiği konuların en fazla üç ya da dördü hariç, tamamen siyasi iradeye ait konulardı. Zaten bu nedenle de, üniformalı Genel Kurmay Başkanı, kah Cumhurbaşkanı, kah Başbakan, kah Dışişleri ya da Adalet Bakanı gibi konuştu. Bazı kısımlarda bir medya eleştirmeni/akademisyeni ya da RTÜK Başkanı giysilerine bürünen Orgeneral Başbuğ, zaman zaman da siyasi parti lideri gibiydi. Atanmış bir askeri yetkili olarak Başbuğ, seçilmişlerin ilgi ve yetki alanına giren konularda görüş belirtti. Türkiye’deki rejimi ‘Askeri Vesayet’ olarak niteleyen AB yetkilileri ya da yerli gözlemcilerin görüşlerini doğrulayan Orgeneral Başbuğ, her ne kadar daha çok savunma konumunda da olsa, TSK’nin Türkiye siyasi hayatındaki imtiyazlı konumundan vazgeçmeyeceğini itiraf etmiş oldu.

Orgeneral Başbuğ, daha önceki bir basın açıklamasında el-kol hareketleriyle zenginleştirilmiş, parmak gösteren sinirli tutumundan uzaklamış bir profil çizdiğine göre, o tutumunu da tekzip etmiş oldu.

2.5 saat süren basın toplantısının hemen ardından yapılan bazı televizyon yorumlarında bu uygunsuzluk belirtilse de, ‘Türk Demokrasisinde böyle şeyler oluyor’, ‘Aslında konuşması iyi oldu, ordu şeffaflaşıyor’ gibi gerekçelerle, Başbuğ aklanmaya çalışıldı.

Bir hafta önce ilan edilen bu basın toplantısı için medyanın ağır topları da takım elbiselerini kuşanıp içtimaya katıldı. Dolayısıyla hukuk devletinin Genel Kurmay Başkanı, hukuk devletinin Apoletli Medyası tarafından da onaylanmış oldu.

Soru-cevap bölümünde, hükümet yanlısı bir televizyon kanalının haber müdürünün ‘Efendim, bu gergin konular tartışılırken ortamı biraz yumuşatayım. Doğum gününüz kutlu olsun!’ şeklindeki girizgahı, sempatik ve insani görünse de, mesleğin ve kamusal alanın ciddiyeti ile özel hayatın samimiyeti arasındaki sınırı ihlal etmiş oldu.

Gerçek anlamdaki herhangi demokratik bir ülkede, böyle bir manzara ile karşılamazsınız. Genel Kurmay Başkanları, savunma muhabirleriyle muhattap olur, basın toplantılarında da sadece askeriyeye ilişkin açıklamalar yapar. Siyasi konudaki soruları da -ki savunma muhabirleri de bu tür konulara girmez- ilgili siyasi yetkililere gönderir. Ola ki herhangi askeri bir yetkili, demokratik bir ülkede, Başbuğ gibi siyasi konularda görüş belirtirse, siyasi irade tarafından ya uyarılır ya da işten el çektirilir. İspanya’da orta düzey bir askeri yetkili hükümetin ETA politikalarını eleştirmeye kalktığında başına gelen buydu.

Ne var ki Türkiye’deki sivil demokasinin gücü, bir dizi siyasal ve askeri gelenek, Başbuğ’u önemli bir siyasi figür haline getirmiş durumda. Egemen medya da bu durumu eleştireceği yerde kabullenmiş görünüyor hatta bu konuma ‘şeffalaşma’ kılıfını uyduruyor.

Başbuğ’un ‘TSK şeffaftır, her konuya açıktır, istediğiniz soruyu sorabilirsiniz’ şeklindeki yaklaşımı da Çarşamba günkü toplantıda somut olarak tekzip edildi. ‘Kürt halkının Türkiye halkı kavramındaki yeri nedir?’ şeklindeki soruyu pas geçmek zorunda kalan Başbuğ, gazetecilerin sorularını formüle etme şekillerine de müdahale etti: ‘Ergenekon adını kullanmayın’, ‘O ifadeyi keşke kullanmasaydınız’(Bir DTP milletvekilinin ‘Seçim sonuçları Kürdistan sınırlarını belirledi’ şeklindeki açıklamasına sorusunda yer veren bir gazeteciye verdiği yanıt).

Başbuğ’un çelişkileri bununla da sınırlı değil: TSK’nın Meclis’i veya herhangi bir Partiyi boykot etmesinin sözkonusu olmadığını açıklayan Başbuğ, bilahare, ‘Terör örgütüyle ilişkilerine açıklık getirmediği için DTP ile aynı çatı altında bulunmayacaklarını’ söyledi. Tabi ABD Başkanı Obama TBMM’ye geldiği zaman bir kuraldışı uygulaması yapılsa da...

Keza Başbuğ, Genel Kurmay’ın akreditasyon meselesindeki tutumunu da muğlak bırakmak zorunda kaldı.Dolayısıyla TSK’nın sadece bir kısım medya için şeffaf olduğunu, sadece bazı medya organlarının yöneticilerinin istediği soruları sorabileceğini anlamış olduk.

Başbuğ, tüm siyasilerin favori sporu olan ‘Medya Eleştirisi’ne de girmekten çekinmedi. Haber değeri konusundaki ulvi görüşlerini de açıkladı ayrıca haberin veriliş şekilleri hakkında da mülahazalar yürüttü.

Bu konuda söylediklerinin doğru ya da yanlış olduğunu tartışmak yanlış. Çünkü söylediklerini mesela bir iletişim akademisyeni ya da gazeteci söylese, oturup tartışırsınız. Ama bu sözleri söyleyen Silahlı Kuvverlerin üniformalı en üst düzey yetkilisi ise, sadece bu uygunsuzluğu belirtip geçmek gerek.
Bölgeyi bilmeyen, askerlikten anlamayan bir sivil kalkıp da Orgeneral Başbuğ’a, ‘Efendim, siz 5. taburu dağın arka tarafına kaydırıp, vadiden de tank taburunu hedefe gönderseniz....’ dese, Başbuğ ne hisseder? Ne cevap verir?

80’li yıllarda sıkıyönetim günlerinde, altdüzeyli askeri yetkililer gazetelere teleks gönderip, mesela ‘Bakırköy’de meydana gelen trafik kazası, iç sayfalardan, tek sütuna, küçük puntolarla verilecektir’ şeklinde emirler gönderirdi. Bu gazetecilik hatta sayfa sekreterliği artık askerler hatta Genel Kurmay Başkanı tarafından çok cazip bir meslek olarak algılanıyor galiba...

Basın toplantısında, kimi zaman gazetecilerin sormadığı soruları da, bizzat kendisi sorup yanıtlarken, medya temsilcilerinin gündemi yeteri kadar izlemediğini de sinik bir uslupla belirtti.

Başbuğ’un bir başka talihsizliği de, Türkiye’nin ne kadar büyük ve önemli bir devlet olduğunu en az 3-4 kez söylemesine rağmen, sadece son 2 gün içinde Bostancı, Bilkent ve Lice’deki şiddet olaylarının böylesine büyük ve önemli bir devlette neden gerçekleştiğini açıklama zahmetine katlanmaması oldu.

Genel Kurmay Başkanı, Ergenekon konusunda satır aralarında mesajını verirken, TSK’yi, mensuplarını ve emeklilerini gizli-açık savunurken, sık sık adalete ve yargıya güvenilmesi gerektiğini söylemeyi de ihmal etmedi. Üstelik ‘hukuk devleti’ deyimini de sık sık kullanmayı unutmadı. Ancak, askeri makamların ve özellikle de askeri yargının bu konularda hiç bir girişim gerçekleştirmediğini belirterek, TSK’nın önemli bir açığını/eksikliğini faş etmiş oldu.

Doğa, yapı ve gelenek itibarıyla, her zaman çok içten olmasa da, sürekli olarak iktidar yanlısı niteliği ağır basan, TSK’ya karşı koşulsuz şartsız destek veren ve sevgi besleyen Türk egemen medyasının yöneticilerinin hiç biri de, makul bir formülasyon içinde, Genel Kurmay Başkanına şu soruyu soramadı: ‘’Siz sürekli olarak hukuk devletinden sözediyorsunuz. Hukuk devletinde, Genel Kurmay Başkanı neden böyle siyasi basın toplantısı yapma ihtiyacını duyar? ‘.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

SİVİL DİKTA VE MEDYA

Analitik Bakış'ın sorularına yanıtlar: 1) ‘Sivil dikta’ iddialarının 20 yıl önce de yine medyada, Hürriyet’in manşetiyle yer aldığı basına yansıdı. Medyanın bu süreçteki durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? RD: ‘Sivil Dikta’ sözcüğünün 20 yıl önce DENİZ BAYKAL tarafından sarfedilmiş olması manidar. Askeri diktatörlüklere pek ses çıkarmayanlar, sivillikten çok hoşlanmaz. Sivil sözcüğü bizde, Türkçe’de çoğu zaman yanlış kullanılıyor. Sadece ‘’asker’in karşıtı’’ imiş gibi algılanıyor. Oysa ki Latince kökenli sivil sözcüğünün mesela fransızcadaki anlamı ‘Uygar’; ‘civilisation’ da uygarlık yani medeniyet. 20 yıldır medyada sivil/askeri bağlamlarda dikta meselesi hala tartışılıyorsa, bu memlekette demokrasinin düzeyi konusunda karamsar bir konumdayız demektir. Medya ise, özellikle egemen/yaygın medya ise, siyaset/askeriye/ekonomi ve ideolojiden özellikle de bu dört kutbun iktidar kulelerinden bağımsız ol(a)madığı için, son 20 yılda sivil ya da askeri dikta konusunda öyle elle

İKİ DÖNEM, İKİ GAZETECİ, İKİ KİTAP

  Nilay Karaelmas ve Timur Soykan İKİ DÖNEM, İKİ GAZETECİ, İKİ KİTAP İlki 1970-90 dönemini, ikincisi bugünkü medya ortamını anlatıyor. Çok değişiklik pek az gelişme var. Hatta işler kötüye gidiyor. Ragıp Duran Nilay Karaelmas’ın ‘’Sosyal Medya Öncesi 1970, 1980, 1990 yıllarında Gazetecilik’’ (SBFBYYO-DER, Ankara 2023) başlıklı kitabı ile Barış İnce’nin Timur Soykan’la yaptığı nehir söyleşi çalışması ‘’İyi Gazetecilik, İyi ki Gazetecilik’’i (DeliDolu, İzmir, 2023)   eşzamanlı olarak okudum. Birincisi 120, ikincisi 111 sayfa. Her iki gazetecinin kalemi/söylemi, uslubu rahat, düzgün, akıcı olduğu için bir oturuşta okunabilecek kitaplar. İki ayrı dönemde muhabir olarak görev yapmış, uzmanlık alanları farklı iki gazetecinin gözlem, anı ve mesleğe ilişkin değerli değerlendirmeleri var iki kitapta. 60+ meslekdaşların Soykan’ın kitabını,   yaşı -30 olan gazetecilerin de özellikle Karaelmas’ın kitabını okumalarında yarar var. Böylelikle gençler mesleklerinin yakın geçmişi hakkında b

YÜZ YILLIK AMA YÜZÜ YOK CUMHURİYET’İN

Derin ve ayrıntılı bir muhasebeye girişip,  Cumhuriyet’in yani son yüzyılın olumlu ve olumsuz yanlarını irdeleyip tartışacağımıza, geçmişle yüzleşeceğimize, kutlama törenleri saplantısına çakıldık kaldık. Lider kültündeyiz hala. Tek Adam rejiminin sinsi Cumhuriyet ve Atatürk karşıtlığı, Türk akademiasını, medyasını, STK’larını ve holdinglerini iyice Kemalperver hatta Kemalperest hale getirdi. Mutsuz ve çıkmaz, melankolik ve demode bir aşk!   Ragıp Duran   Siyasal İslam’ın yani Erdoğan rejiminin bu yıl Cumhuriyet’in ilanının 100. yılını kutlama etkinliklerini, Filistin yası bahanesiyle iptal etmesi hakiki, sahte, konjonktürel ve yapısal Kemalistleri, bu arada toplumun önemli bir kesimini fena halde kızdırdı. Rejim, 100. yıl için zaten kasıtlı olarak hiçbir hazırlık yapmamıştı, İsrail’in Gazze saldırısı olası etkinlik ve törenleri iptal etmek için iyi bir bahane olarak kullanıldı. Ne var ki, sözümona muhaliflerin, iktidarın bu hamlesine karşı çıkarken öne sürdükleri gerekçelerd